Het einde van de goede huisvader en het begin van het tijdperk van de speculant?

Tot op vandaag geldt in het Belgische fiscaal recht het volgende basisprincipe: wie zijn vermogen beheert als een "goede huisvader", betaalt geen belasting op de meerwaarden die hij op zijn vermogen realiseert (aandelen, crypto-activa, valuta, etc.). Enkel speculatieve inkomsten, dewelke voortkomen uit risicovolle en atypische verrichtingen buiten het normaal beheer van privévermogen, zijn belastbaar als diverse inkomsten aan een tarief van 33% (vermeerderd met de aanvullende belasting op de personenbelasting).

Voor de klassieke langetermijnbelegger ("goede huisvader") biedt dit principe een veilige haven: zo lang je als belastingplichtige kan aantonen dat jouw transacties kaderen binnen het normaal beheer van jouw privévermogen, blijft de belastingheffing uit. Van dit principe wordt vanaf 1 januari 2026 afscheid genomen, aldus de ontwerptekst van minister Jambon die wij konden inkijken.

Het begrip goede huisvader

De kwalificatie als "goede huisvader" houdt in dat de belegger handelt op een voorzichtige, redelijke manier, zonder buitensporige risico's te nemen of professionele technieken in te zetten. Het vermogen moet strikt privé blijven en losstaan van elke beroepsactiviteit. Wie bijvoorbeeld zijn crypto-activa aankoopt met eigen middelen, voor de lange termijn, en zich beperkte tot een beperkt percentage van het totale vermogen, kon tot op heden in principe genieten van dit regime (zoals bevestigd door de Dienst Voorafgaande Beslissingen).

Speculatie daarentegen, dat doorgaans wordt afgeleid uit korte aanhoudingsperiodes, hogere handelsfrequentie, hefboomwerking of andere agressieve strategieën, wordt op heden fiscaal rechtelijk behandeld als diverse inkomsten, belastbaar aan het tarief van 33%.

Het wetsontwerp van Jambon

In de nieuwe ontwerpteksten over de meerwaardebelasting is een opvallende nieuwe wending terug te vinden. Het ontwerp van memorie van toelichting bevestigt expliciet dat de nieuwe regeling vanaf 1 januari 2026 geldt als een lex specialis: een bijzondere regeling die voorrang heeft op het bestaande regime inzake speculatieve inkomsten. Meer nog, één van de kernbepalingen stelt dat alle meerwaarden op financiële activa die binnen het toepassingsgebied vallen, onder het nieuwe regime van 10% belasting zullen vallen, óók wanneer ze voortkomen uit speculatieve verrichtingen.

"De meerwaarden op financiële activa die binnen het toepassingsgebied van het nieuwe regime vallen en vanaf 1 januari 2026 gerealiseerd worden, zullen dan ook enkel binnen dit regime vallen en dit ongeacht of zij voortkomen uit verrichtingen die binnen of buiten het normale beheer van het privévermogen vallen, met uitzondering van de situatie waarin meerwaarden gerealiseerd worden binnen een beroepsmatig kader."

Dat betekent dat het onderscheid tussen normaal beheer en speculatie in de praktijk verdwijnt voor financiële activa. Voor wie op de lange termijn investeerde als een goede huisvader komt de huidige ontwerptekst neer op een belastingverhoging: van 0% naar 10%.

Maar er is ook goed nieuws. Voor de speculant komt het huidige ontwerp neer op een belastingverlaging van 33% naar 10%. Op basis van de tekst volstaat het immers dat de verrichtingen binnen het toepassingsgebied van de nieuwe meerwaardebelastingvallen, en is het hogere tarief van 33% niet langer van toepassing voor speculanten. Voor het heel wat crypto-investeerder, die vaak (onterecht) als speculanten worden beschouwd, is dit een zeer goede zaak. Men hoeft zich immers niet meer af te vragen of de gerealiseerde meerwaarden kwalificeren als vrijgestelden meerwaarden dan wel als diverse inkomsten, beide categorieën zullen in de toekomst worden belast aan het tarief van 10%.

Tot slot wordt er voorzien in een speciaal regime voor meerwaarden die worden gerealiseerd vanaf 10 jaar na de aankoop van de financiële activa (die niet onder de uitzonderingsregels of het regime voor aanmerkelijk belang vallen). Dit regime voorziet in een vrijstelling. Die vrijstelling moet enerzijds de administratieve lasten voor de roerende voorheffing verlichten en anderzijds langetermijnbeleggingen aanmoedigen, die bijdragen aan duurzaam investeren en groei, aldus de ontwerptekst.

Deze evolutie is onverwacht: de speculant lijkt beloond te worden met een belastingverlaging, terwijl de goede huisvader geconfronteerd wordt met een belastingverhoging. Men kan zich daarbij de vraag stellen of de voorgestelde nieuwe regeling geen inbreuk uitmaakt op het grondwettelijk gewaarborgd (fiscaal) gelijkheidsbeginsel. Immers, de traditionele "goede huisvader" zal op dezelfde wijze worden belast als de speculant, terwijl beide categorieën van beleggers doorgaans niet vergelijkbaar zijn. Minister Jambon stelt in de ontwerptekst langetermijnbeleggingen te willen aanmoedigen, door te voorzien in een nultarief voor meerwaarden gerealiseerd na meer dan 10 jaar, maar stelt de belegger die bijvoorbeeld 5 jaar zijn crypto-activa (of andere financiële activa) heeft aangehouden (en dus o.i. evenzeer kwalificeert als een langetermijnbelegger) gelijk met een speculant die bijvoorbeeld op korte termijn handelt en gebruik maakt van hefboomfinanciering.

De ontwerptekst maakt een uitdrukkelijk voorbehoud wat de meerwaarden betreft die worden gerealiseerd binnen de context van een beroepsactiviteit. Het lijkt dan ook niet ondenkbaar dat de fiscus hierop strenger zal toezien in de toekomst.

Ook opvallend is dat NFT's worden uitgesloten van het toepassingsgebied van het ontwerp. De "oude" regels blijven hierop van toepassing.

Er dient opgemerkt te worden dat op dit moment de tekst die circuleert nog maar een ontwerp is en nog niet werd aangenomen door het parlement. Binnen de Arizona-regering lijkt alvast nog veel discussie te bestaan over de ontwerptekst. Het lijkt dan ook niet uitgesloten dat er nog heel wat zal gesleuteld worden aan de ontwerptekst alvorens deze wet zal worden.

Bij vragen of opmerkingen omtrent de inhoud van deze blogpost of andere vragen over cryptofiscaliteit, kan u steeds contact met ons opnemen per e-mail of door het inplannen van een afspraak.

Afspraak

Christophe Romero Senne Verholle

christophe.romero@aeacus.be  senne.verholle@aeacus.be